‘Cava is een champagne uit Spanje’

Dit kreeg ik laatst te horen. Het was eigenlijk geen vraag maar iemand die dit stellig beweerde.

Het klopt niet. Cava is geen champagne.

De 5 mousserende wijnen en champagne op een rij

Cava, prosecco, spumante, vonkelwijn, crémant….het bubbelt allemaal. Als het geen champagne is wat is het dan wel?

Het verschil zit ‘m in:

• herkomstgebied
• gisting op fles of op tank
• de druivenrassen

Ieder land heeft zijn eigen mousserende wijnen

Welke mousserende wijn komt uit Frankrijk?

Frankrijk kent champagnes en crémants. Champagne is makkelijk te onthouden. ‘Champagne only comes from Champagne’ zoals het zo mooi geformuleerd is op de officiële website van champagne. De champagne ligt in het koele noordoosten van Frankrijk. En een koel klimaat is fijn voor een wijn met bubbels (“mousse” zeggen de experts). Champagne moet fris zijn en druiven die in een koel klimaat groeien hebben voldoende zuren. Ook heeft de Champagne een fantastische ondergrond van kalk en krijt. Perfect voor de 3 druivenrassen die gebruikt worden voor champagne: chardonnay, pinot noir en pinot meunier.

Voor een fles wijn is bijna 1 kilo druiven nodig. Voor een fles champagne is maar liefst 1,5 kilo druiven nodig.

Waarom, een fles wijn is toch even groot als een fles champagne?

Omdat je zo min mogelijk tannines (bitters) wil en daarom druiven voor champagne zachter perst. Zachter persen betekent minder druivensap. In de Champagne zijn druiven kostbaar. Je betaalt al snel €5 of meer per kilo. Dus reken maar uit, alleen al aan druiven zit er €7,50 aan druiven in een fles.

Wat betekent méthode traditionelle?

Dit is 1 van de manieren om mousserende wijn te maken. Champagne maken via de méthode traditionnelle is een bewerkelijk proces. Eerst wordt er een stille wijn gemaakt. Die wordt op de fles gedaan samen met een beetje gist en suiker. De wijn gaat gisten en er ontstaan bubbels. De wijn rijpt minimaal 15 maanden in de fles op zijn bezinksel. Doordat de wijn een reactie aangaat met de uiteenvallende gistcellen ontstaan er nieuwe smaken en meer complexiteit. Top champagnes rijpen wel 7 jaar of langer op hun bezinksel!

Uiteindelijk willen wij een champagne drinken die mooi helder is. Daarom worden de flessen op hun kop gedraaid zodat het depot naar beneden zakt. Remuage heet dat. Dat is een uitvinding van madame Veuve Clicquot. Als de champagne genoeg heeft gerijpt, wordt het bezinksel bevroren en schiet het uit de fles. De fles wordt dan opgevuld met een beetje suiker en wijn. De hoeveelheid suiker bepaalt de zoetheid van de champagne. Van brut nature wat geen toegevoegde suiker bevat tot doux wat wel 50 gram suiker per liter kan bevatten. Een brut smaakt niet lekker bij de oliebollen, veel te veel zuren bij die vette bollen. Als je er toch champagne bij wil drinken, kies dan voor een demi-sec.

Waarom is champagne het duurst van de mousserende wijnen?

Het proces om van een stille wijn een champagne te maken is erg arbeidsintensief. Een champagne is dan ook kostbaar.
Champagnes krijgen de tijd om te rijpen en mooie aroma’s te ontwikkelen. Daarom zijn ze behalve duurder ook complexer en spannender dan de goedkope mousserende wijnen.

Er zijn mousserende wijnen in Frankrijk en de rest van Europa die precies op dezelfde manier worden gemaakt als champagne maar niet uit de Champagne komen. Dat zijn de crémants uit bijvoorbeeld de Elzas of de Loire. Ander gebied, andere druiven maar kwalitatief vaak ook heel goed. En gunstiger geprijsd.

Champagne aroma’s

Welke mousserende wijn komt uit Spanje?

cava

De mousserende wijnen uit Spanje zijn cava’s. Net als bij champagne en crémant wordt cava gemaakt via de méthode traditionnelle. Cava komt uit de streek Catalonië in Spanje en kent de druivenrassen: parellada, xarel-lo, macabeo en chardonnay. Door de gebruikte druivenrassen heeft cava een wat meer aardse smaak dan champagne.

Welke mousserende wijn komt uit Italië?

prosecco

Iedereen kent natuurlijk prosecco. Maar anders dan bij champagne wordt deze niet gemaakt via de methode traditionelle. Prosecco wordt gemaakt via de charmat methode. De wijn gist niet op de fles maar in een grote gesloten roestvrij stalen tank. Prosecco is net als de Champagne een afgebakend gebied. Alleen mousserende wijnen die uit dit gebied komen mogen de naam Prosecco dragen. Prosecco wordt gemaakt van 1 druivenras: de Glera.

spumante

Behalve prosecco heeft Italië heeft ook voortreffelijke spumantes. Spumante betekent mousserend. Er zijn spumantes die worden gemaakt via de charmat methode en spumantes die net als champagne via de metodo tradizionale gemaakt worden.  ‘Classico’ staat er dan op het etiket. Franciacorta is 1 van de bekendste kwalitatief voortreffelijke spumante. Deze wordt gemaakt van de druiven: chardonnay, pinot blanc en pinot noir.

Behalve spumante bestaat er ook frizzante. Het verschil tussen frizzante en spumante zijn de bubbels. Een frizzante heeft veel minder koolzuur dan een spumante en ondergaat een vergisting van minder dan 1 maand. De spumante krijgt veel meer tijd om zich te ontwikkelen en heeft daarom een mooiere geïntegreerde bubbel. De wijnboer gebruikt natuurlijk ook zijn beste druiven voor de beste wijn. Spumante dus.

Welke mousserende wijn komt uit Duitsland?

Duitsland produceert mousserende wijn onder de naam Sekt. Sekt wordt net als prosecco via de charmat methode gemaakt. De stille wijn vergist op een grote roestvrijstalen tank en zo ontstaat er koolzuur.

Als er alleen Sekt op het etiket staat dan kan de wijn overal uit de EU vandaan komen.
Staat er Deutscher Sekt op het etiket, dan moet de wijn uit Duitsland afkomstig zijn.
Een stapje hoger is de Sekt b.a. waarvan de wijn uit een aangewezen herkomstgebied komt.
Winzersekt is de topcategorie. Deze komt van een individueel wijngoed en wordt net als champagne gemaakt op de fles.

Champagne proeverij

Welke mousserende wijn komt uit Zuid Afrika?

Vonkelwijn, ik vind het een mooie naam, komt uit Zuid Afrika. Ik stel me dan een glas voor waarin de belletjes in het licht vonkelen.

Vonkelwijn wordt net als champagne gemaakt volgens de méthode traditionelle. Alleen heet dit in Zuid Afrika de methode cap classique. Er zijn vonkelwijnen die nog langer rijpen dan menig champagne, wat een uitstekende kwaliteit oplevert.

In Zuid Afrika is het natuurlijk veel warmer dan in de Champagne. En een koel klimaat is nu juist fijn voor mousserende wijn vanwege de frisheid die je wilt. In Zuid Afrika zoeken ze daarom de koudste gebieden om druivenranken te planten voor hun vonkelwijn. De koudste gebieden liggen aan zee of hoog in de bergen.

Behalve de druivenrassen pinot noir en chardonnay die ook in de Champagne worden gebruikt, mag er in vonkelwijn ook riesling, chenin blanc of pinot blanc zitten.

De manieren om mousserende wijn te maken zijn dus zeer divers. De gebruikte druivenrassen, de tijd die de wijn krijgt om te rijpen, de beslissingen die de wijnmaker neemt tijdens het proces zijn allen van invloed op de uiteindelijke kwaliteit. De tijd en moeite die het kost om een fles mousserende wijn te maken bepalen de prijs. 

Leer meer over wijn, boek een champagneproeverij.